VaTaN
4.11.2015 19:07


Dengesizlik Dengesizlik neden olur?

Dengesizlik beyin veya beyine giden denge ile ilgili sinirlerin hasarlanması veya bu sinirlerin beyine yanlış uyarılar iletmesi sonucunda olur. Beyinde denge ile ilgili ana merkez beyin sapındaki ve beyincikteki denge hücrelerinden oluşmaktadır. Bu merkezlere omurilikten ve iç kulaktaki denge merkezlerinden sinirler gelmektedir. Beyin dışındaki en önemli merkez iç kulaktaki yarım daire kanallarıdır. Bu kanallar başın hızlı dönme hareketlerini ve başın üç boyutlu uzayda ne pozisyonda durduğunu anlayabilecek şekilde dizayn edilmiştir. Buradaki sinir hücrelerinin uzantıları denge sinirini oluştururarak beyin sapı aracılığı ile beyine girer ve denge ile ilgili gerekli bilgileri aktarır. Beden dengesini beyine anlatan ise eklemlerde ve tendonlarda yer alan hücrelerin oluşturduğu sinirlerdir. Bu sinirler omuriliğin arkasında yer alan ve arka kordon isimdeki kolonda yol alarak yine beyin sapından ilgili merkezlere bedenin üç boyutlu uzayda hangi pozisyonda durduğunu beyine anlatır. Bu duyuya derin duyu ismi verilmektedir. Sayılan anatomik yapıların herhangi birinin hastalığında kişi dengesizlik hisseder.

Dengesizlikle başdönmesi (vertigo) arasındaki fark nedir?

Tıbbi anlamda başdönmesi (vertigo) kişinin etrafına veya etrafın kişiye göre dairesel hareketinin hissediği dönme hissi için kullanılmaktadır. Dengesizlik ise hastalar tarafından sarhoş olma sırasında hissedilen, uzuvlarda veya bedenin kendisinde ortaya çıkan beceriksizleşme hissidir. Bu genellikle kendini yürüme bozukluğu şeklinde hissettirir. Başdönmesine sıklıkla bulantı, bazen de kusma eşlik ederken dengesizlik sırasında bu yakınmalar ortaya çıkmaz. Başdönmesi sırasında özellikle yürüme sırasında dengesizlik de ortaya çıkabilir.

Dengesizlik hissinin beyinden kaynaklandığı nasıl anlaşılır?

Dengesizlik beyin, beyincik veya omurilikteki bir hastalıktan kaynaklanabilmektedir. Bunu anlatan en önemli bulgu hastalarda dengesizliğe eşlik eden başka bir nörolojik yakınmanın da olmasıdır. Bu yakınmalar arasında çift görme, peltek konuşma, yutma güçlüğü, vücudun bir yarısında uyuşma veya güç kaybı sayılabilir. Denge sinirinin hastalıklarında ise işitme kaybı, kulakta çınlama gibi işitme ile ilgili yakınmalar ortaya çıkabilmektedir. Omurilikten kaynaklanan denge bozukluklarında uzuvlarda uyuşma, yanma, güç kaybı, idrar tutamama veya başlatamama gibi yakınmalar olabilmektedir.

Dengesizlik hissinin iç kulaktan kaynaklandığı nasıl anlaşılır?

Dengezlik iç kulaktaki denge organından kaynaklandığında genellikle başdönmesi hissi de ortaya çıkar. Bu durum sıklıkla yarım daire kanalları içindeki kristallere bağlı ortaya çıkan benign paroksismal pozisyonel vertigo ismindeki bir hastalık nedeni ile olmaktadır. Bu hastalıkta hasta kişi ani baş hareketleri ile olan başdönmesi hisseder. Yakınmaların şiddetine göre bu başdönmesine bulantı ve kusma da eşlik edebilir. Başdönmesi hissi başın hareketsiz tutulması sonunda saniyeler içinde geçer. İç kulak sinirinin viral enfeksiyonlarına bağlı olarak ortaya çıkan vestibüler nörinitte başdönmesi saatler sürer. Buna bir kulakta dolgunluk, çınlama de eşlik edebilmektedir. Meniere hastalığında ise iç kulak basıncının artması sonucunda başdönmesi, kulaklarda çınlama ve uzun dönemde yüksek frekanslı seslerde işitme kaybı izlenebilmektedir. Dengesizlik hissinin iç kulaktan kaynaklanabileceğini en çok düşündüren bulgu ise dengesizlik hissine başdönmesi dışında başka bir yakınmanın eşlik etmemesidir.

Ne zaman bir doktora başvurmak gerekir?

Aslında tüm yeni başlayan başdönmesi ve dengesizlik yakınması olan hastaların en az bir kez doktor tarafından değerlendirilmesi önerilmektedir. Ancak aşağıdaki durumlarda hastaların ayrıca ayrıntılı bir nörolojik değerlendirmeden geçmesi de önerilmektedir:

• Tekrarlayan başdönmesi veya dengesizlik atakları olan hastalar
• Başdönmesi veya dengesizliğe çift görme, peltek konuşma, yutma güçlüğü, vücudun bir tarafında uyuşma veya güçsüzlüğün eşlik etmesi durumunda
• 55 yaşın üzerinde özellikle yüksek tansiyon, diyabet veya kalp hastası olup, ani olarak ortaya çıkan başdönmesi veya dengesizlik yakınması olan hastalar
• Dengesizlik yakınmasına giderek artan başağrısının eklendiği durumlarda
• Başdönmesi ile birlikte işitme kaybının olması durumunda

Dengesizliğin tedavisi nasıl yapılmaktadır?

Dengesizliğin tedavisi altta yatan hastalığa göre çok değişebilmektedir. Eğer iç kulaktaki kristallerden kaynaklanıyorsa başın özel pozisyonlara çevrilmesi ile yapılan manevralar kullanılmaktadır. Meniere hastalığında ve vestibüler nöritte ilaç tedavisi ile genellikle yeterli yanıt alınabilmektedir. Beyincikteki bir tümörden kaynaklanan denge kayıplarında cerrahi yapılması gerekebilir. Beyin ve omuriliğin iltihabi hastalıklarında kortizon